PvdA/GL - Algemene beschouwingen 1ste termijn
20.Oct.2018
Geacht college en overige fracties,
Hierbij ontvangt u de schriftelijke algemene beschouwingen van de Duofractie PvdA/GL, eerste termijn.

I Begroting 2019
Vooraf: we hebben financieel de wind in de rug. We zien een oplopend primitief saldo in het meerjarenperspectief als ook een positief begrotingsresultaat. En dat is fijn, gelet op de ambities die zijn verwoord in het raads- en coalitieakkoord. We zien verder dat de inwoners van onze mooie gemeente ook mee profiteren van de gunstige financiele positie. De gemeentelijke lasten worden namelijk niet verhoogd. Zo doen wij binnen onze mogelijkheden ook direct iets aan de koopkracht van onze inwoners.
Verder zijn wij tevreden dat gehoor is gegeven aan onze motie om de huurtarieven van
sportaccomodaties niet trendmatig te verhogen. Toch heeft onze fractie nog vragen cq constateringen waarop wij van u een reactie vragen.

ï‚· Het is niet goed duidelijk welke uitgaven in het meerjarenperspectief op pagina 11
beinvloedbaar zijn en welke niet. Maw waar leg je je als raad op vast de komende jaren? En waar kun je nog op sturen? Natuurlijk geldt dit voor alle uitgaven in de gemeentelijk begroting. Wij doen u de suggestie om dit beter inzichtelijk te maken. Dit geeft ons inzicht waardoor we onze kaderstellende rol en ons budgetrecht beter kunnen uitoefenen. Graag uw reactie hierop.

ï‚· Wij zien (pagina 12) dat er in de begroting vanuit wordt gegaan dat het BUIG-budget in 2019 kostendekkend zal zijn. Wat maakt dat u van deze veronderstelling uitgaat? Voor zover wij weten, worden tekorten niet volledig aangezuiverd door het Rijk. Graag uw reactie hierop.

ï‚· In de verschillenanalyse op pagina 12 staat dat er een bedrag van 750 K (correctie
centrumontwikkeling Roden) wordt toegevoegd aan het primitief saldo 2019. In de speeddate is ons desgevraagd bevestigd dat dit incidentele bedrag niet structureel is meegenomen in het primitief saldo van het meerjarenperspectief. Graag hadden wij dit toegelicht willen zien worden in de begroting. Het gaat immers om serieus geld. Wij vragen hiervoor uw aandacht.

 Op pagina 24 wordt de eenmalige ruimte gesteld op 99 K en in het resumé op pagina 44 op 587 K. Wat is nu de juiste hoogte van de eenmalige ruimte inclusief een onderbouwing? Onze fractie wil namelijk weten hoeveel budget er naar verwachting komend jaar vrij komt voor eenmalige uitgaven. Ook al omdat wij enkele speerpunten van de fractie PvdA/ Groen Links in onvoldoende mate terug zien. Graag uw reactie hierop.

ï‚· Uit de begroting blijkt dat de financiering van nieuw beleid en investeringen op verschillende manieren wordt gerealiseerd. O.a. wordt er een uitname gedaan uit de algemene reserve en de reserve grondexploitatie. Wat zijn de argumenten die hebben geleid tot deze keuzes? Het weerstandsvermogen om toekomstige tegenvallers op te vangen wordt immers aangetast. Graag uw reactie.

ï‚· In het verlengde hiervan. Zoals eerder gememoreerd is het raads- en coalitieakkoord zeer ambitieus. Er staan investeringen op het programmma die langdurig een beslag doen op het budget. Kijkend naar de lange termijn willen wij graag inzicht tot welke hoogte investeringen verantwoord zijn. Zeker gezien de trap op, trap af systematiek waardoor uitkeringen uit het gemeentefonds kunnen fluctueren. Bovendien willen wij de gemeentelijke lasten voor onze inwoners zo laag mogelijk houden. Kunt u ons hierover voor de begrotingsbehandeling nader informeren? Overigens zijn wij van mening dat deze informatie structureel zou moeten worden verstrekt bij de behandeling van de begroting. Hoe kijkt u hier tegenaan?


ï‚· Om als raad onze controlerende rol goed uit te kunnen voeren zijn goede beleids- en prestatie indicatoren nodig. Raadsbreed en door uw college is geconstateerd dat de huidige niet toereikend zijn. Hoe staat u tegenover het idee om een projectgroep van raadsleden en ambtenaren te vormen om dit aan te pakken?

ï‚· Tot slot vragen wij aandacht voor onze medewerkers van de gemeente. De komende jaren staat de gemeente voor een grote opgave. Nu is het ziekteverzuim al hoog. Heeft u voldoende gekwalificeerd personeel om deze opgave aan te kunnen? Is dit onderwerp van gesprek in de OR? We hebben er immers niets aan de gemeentelijk organisatie een opgave te geven die ze niet aan kan . Hoe stuurt het college hierop?

II Het meerjaren uitvoeringsprogramma (MUP)
Het MUP vloeit voort uit het raads- en coalitieakkoord. In de begroting 2019 zijn prioriteiten gesteld in de uitvoering van het MUP. Kijkend we naar het nieuwe beleid dan merkt onze fractie het volgende op:

 Duurzaamheid: er wordt budget vrijgemaakt om een uitvoeringsprogramma duurzaamheidsopgave op te stellen. Wij zijn bang dat we lang blijven hangen in het opstellen van rapporten. Naar onze mening moet de duurzaamheidsopgave voortvarender worden opgepakt en meer prioriteit krijgen. Wij denken dat er naast de wijkvernieuwing ook gemeentebreed bij alle inwoners die dit nu al willen en bij de woningbouwcoöperaties gestimuleerd en gefaciliteerd moet worden dat er energie wordt bespaard. Voorlichting over isolatie, over energiezuinige verlichting en apparaten en over andere mogelijkheden die inwoners hebben om energie te besparen. Naast voorlichting ook faciliteren van zinvolle energiebesparende maatregelen per huishouden. Door bijvoorbeeld ‘Energie-bespaar-leningen’. Verder geloven wij dat er mogelijkheden zijn om, ook gemeentebreed, de energietransitie van fossiel naar hernieuwbare energie een flinke impuls te geven. Zodat we minder gas, kolen, olie
en andere fossiele brandstoffen gaan gebruiken, waar veel nadelige gevolgen aan kleven
(verzakkingen in Groningen en rond de opslag in Langelo, fijnstof in de lucht, afhankelijkheid van onbetrouwbare regimes en mogelijk de opwarming van de aarde door CO2 ‘vervuiling’. Wij vinden (en denken) dat onze gemeente al in 2030 energie neutraal zou moeten (kunnen) zijn. Maar dan moeten we nu aan de slag. Deelt u deze ambitie? Zo ja: welke plannen heeft u hiervoor? Hoeveel budget wilt u uittrekken om deze plannen te verwezenlijken? Graag uw reactie hierop.

ï‚· Duurzame wijkvernieuwing: in het verlengde van het voorgaande punt. In 2019 stelt u uit de algemene reserve 25 K beschikbaar voor het maken van een plan. Vanaf 2020 gaat u over tot uitvoering met een jaarlijkse kapitaallast van 60 K obv een investering van 800 K. Wij begrijpen dat dit enige voorbereiding benodigd. Toch zijn wij er niet gerust op dat met de uitvoering kan worden begonnen in 2020. We zijn bang om te lang te blijven hangen in de planvorming. We willen graag medio 2019 al beginnen met de uitvoering. Juist op dit punt moeten we meer ambitie tonen. Gaat uw college mee in onze ambitie? En zo niet, dan horen wij graag de redenen.

ï‚· BOR: er wordt extra budget beschikbaar gesteld om het onderhoudsniveau op begraafplaatsen en in de openbare ruimte van de centra van Roden, Norg en Peize van basis naar hoog te brengen. Onze vraag aan u is welk gebied precies onder de centra valt. En bent u daarnaast ook bereid primair ecologisch beheer toe te passen bij het verhogen van het onderhoudsniveau?

ï‚· Tarieven sport: zoals eerder gememoreerd zijn wij verheugd dat u onze motie voor het niet verhogen van de tarieven sport hebt opgenomen in het meerjarenperspectief. U voert dit echter pas door vanaf 2020. Onze fractie wil dit echter graag al zien doorgevoerd vanaf 2019. Het gaat om een relatief klein bedrag dat bijdraagt aan het meer deelnemen aan sportactiviteiten van onze inwoners. Wij ontvangen graag uw reactie op ons voorstel.

ï‚· Meerjarenplan woningbouw: onze fractie heeft oog voor de huisvesting van inwoners met een kleinere beurs. Wij willen met name huurwoningen voor inwoners met lagere inkomens, starterswoningen, woningen voor ouderen maar bijv ook tiny houses. Ook zij hebben recht op een fijn huis. In een wijk waar alle inkomensgroepen wonen. Dat komt de samenleving tengoede. Op dit moment ontbreekt het de gemeente aan inzicht wat, wanneer, hoeveel en voor wie er gebouwd moet worden. Dat baart ons zorgen, ook omdat wij signalen krijgen dat er grote behoefte is aan deze woningen. U geeft aan in 2019 met een meerjarenplan woningbouw te komen. Kunt u een concreet tijdstip aangeven wanneer we dit plan mogen verwachten? Verder vragen we u de door ons beschreven woningbehoefte mee te nemen in uw onderzoek. Er zijn signalen dat ook in onze gemeente particulieren huizen kopen en die vervolgens verhuren als belegging. Wilt u die trend, die wij zorgelijk vinden, zeker als het gaat om voor starters een
woning bereikbaar te houden, meenemen in het onderzoek?

 Kansbanen: U streeft ernaar kansbanen te willen creeren in de toeristische sector. (MUP programma 3) Wij vinden dat de gemeente het goede voorbeeld moet geven t.o.v. bijvoorbeeld ondernemers en werkervaringsplaatsen moet creëren binnen haar eigen organisatie. Na de opheffing van de ISD ligt er een uitgelezen kans om hier invulling aan te geven. Bent u bereid hiervoor een quotum af te spreken met de raad? Heeft de gemeente ook inwoners in dienst met een loonkostensubsidie?

ï‚· Mantelzorg: door de bezuinigingen, decentralisaties en langere levensverwachting zijn er steeds meer ouderen die thuis blijven wonen en afhankelijk worden van mantelzorg. Dit is erg zwaar voor hen die de mantelzorg moeten verlenen. Velen vallen uit met alle maatschappelijke kosten van dien. U schrijft dat er een plan komt wanneer blijkt dat er een gat zit in de ondersteuning van vrijwilligers en mantelzorgers. Wat moeten wij ons hierbij concreet voorstellen? Verder geeft u aan dat er in de bestaaande begroting een subsidie voor WIN is opgenomen waaruit de kosten worden gedekt. Om welke kosten gaat het? Wat is de concrete ondersteuning die mantelzorgers ontvangen? Is de doelgroep volledig in beeld? En bent u bereid extra budget vrij te maken?

ï‚· Inkomensondersteuning: ons land is kampioen als het gaat om het uitvinden van regelingen, subsidies en toeslagen om in bijzondere kosten te voorzien en het inkomen aan te vullen. Tegelijkertijd is de schuldenproblematiek tot schrikbarende hoogte gestegen. Zelfredzaamheid staat voorop, maar de inwoner ziet door de bomen het bos niet meer. Wij vinden dat we en de bekendheid van de regelingen moeten verhogen en onze inwoners waar nodig meer moeten ondersteunen zodat maximaal gebruik wordt gemaakt van alle mogelijkheden. Herkent u dit? Bent u bereid hierin te investeren? Door hier een concreet actieplan voor te maken? Dat er in moet voorzien dat iedere (!) inwoner van Noordenveld bereikt wordt en gebruik maakt van de regelingen die op zijn/haar situatie van toepassing is.

ï‚· Voor wat betreft de aanpak van de dorpskernen en de centrumvernieuwing willen we graag een reactie van u op een grote wens van ons: heel veel slimme, praktische en innovatieve initiatieven en voorzieningen voor onze fietsende inwoners en de fietsende bezoekers van onze gemeente. Een klein voorbeeld om te illustreren dat we er nog niet helemaal zijn. Ons eigen gemeentehuis voorziet niet in fietsvoorzieningen die toereikend zijn voor de fietsende inwoners en ook voor de fietsende gemeenteraadsleden. Het begint bij zelf het goede voorbeeld geven. Wij willen hier wel in meedenken, we willen in ieder geval hier meer van terug zien en we zijn benieuwd naar uw reactie hierop.

Tenslotte: als coalitiepartij zijn wij mede-ondertekenaar van het Raads-akkoord en het coalitie-akkoord. Daarin staan grote ambities verwoord op het gebied van armoede bestrijding, duurzaamheid in de breedste zin van het woord en van de fietsambities van onze gemeente. We hopen dan ook dat vrijwel alle partijen dit net zo zien en dat we hier veel werk van kunnen maken de komende jaren. Als allerlaatste willen we dit college een compliment geven voor haar start: twee relatief onervaren wethouders, vijf partijen die te grondslag liggen aan deze coalitie, grote ambities en veel ingewikkelde dossiers: ga er maar aanstaan! We zien een team dat er zin in heeft, elkaar snel heeft gevonden, uitstraalt ook de ingewikkelde dossiers aan te willen pakken en heel erg open staat voor inspraak vanuit de raad en onze inwoners. Dat geeft vertrouwen bij onze coalitie. Wij hebben er net als u zin in!

We wachten de reacties van het college en van de andere fracties met belangstelling af! Roden, 15 oktober 2018
De duofractie PvdA/GroenLinks