Uit de Geschiedenis van Roden: Gevangenisstraf voor een schoolmeester.
15.Jun.2020
Door: Tjerk Karsijns.
Een in 1887 op deemoedige toon geschreven brief van Jannes Krijthe aan de raad van de toenmalige gemeente Roden, bij toeval gevonden door uw schrijver in haar archief, bracht het volgende interessante verhaal aan het licht:
In oktober 1880 slaagde de op 3 april 1862 in Peize geboren Jannes Krijthe voor de akte hulponderwijzer. Hij solliciteerde in Beilen, werd voorgedragen en aldaar in november van datzelfde jaar benoemd. Twee jaar later werd hij in Roden aangenomen.
Jannes ging op 1 januari 1883 aan de slag en vond onderdak in een pension. Nadien, na zijn huwelijk en de geboorte van hun dochter, in 1884, woonde het jonge gezin op de Brink, dicht bij de oude school.
Eind december 1885 huurde Jannes Krijthe van de ongehuwde broers Krijthe, verre familie van hem, de voorste kamer, de stokerskamer, in hun boerderij. Die stond aan de Brink, in de volksmond Poststraat genoemd naar het daar gelegen postkantoor van Willem Ananias. Heden ten dage wordt in de voormalige boerderij van de broers Krijthe het Ky-Hotel gerund. Voor een jaar huur diende Jannes 45 gulden te betalen.
Kort voor mei 1886 kwam Jannes terug bij de Krijthes. Hij zegde de huur van de kamer op. De broers, onaangenaam verrast, accepteerden de opzegging niet en riepen de hulp in van een advocaat, die Jannes sommeerde de kamer te stofferen en te bewonen. Jannes weigerde en werd daarop gedagvaard om tot ontbinding van de huurovereenkomst te komen en een schadevergoeding te betalen.
Tijdens de rechtszaak in Assen legde Jannes een hem opgedragen eed af. Verschillende getuigen werden gehoord, van wie sommigen een loopje namen met de waarheid. Onder andere werden gehoord de bij de broers in dienst zijnde meid Grietje Hoornstra en knecht Jan Hoornstra, Onne Winters vrouw Harmtien de Vries, de onderwijzers Clewits en Zondag, boer Holtman, veldwachter Brink en zelfs burgemeester Borgers.
Bij enkele getuigen kwamen de broers Krijthe er niet al te best vanaf. Zij zouden niet betrouwbaar, twistziek en lastig zijn. Over Jannes Krijthe trouwens niets dan goeds. Hij stond zeer goed bekend.
Uiteindelijk werd Jannes verweten een valse eed te hebben afgelegd en ondanks het feit dat zijn advocaat een fraai pleidooi hield, werd Jannes veroordeeld tot een jaar gevangenisstraf. In Leeuwarden volgde nog een hoger beroep, waarbij opnieuw een aantal getuigen opdraafde. Buiten de in Assen al gehoorden kwamen er verklaringen van onder andere Tjeerd Mulder, Grietje Tel, Wiebe Hollander, Marten de Vries, Kornelis van Bergen, Willem Winter, Hendrik Holtman en wethouder Roelof Deodatus.
In zijn slotwoord bracht Jannes Krijthe nog naar voren dat hij de indruk had dat de rechter hem niet goed had begrepen omdat die wat doof was. Het hielp allemaal niets. Jannes werd veroordeeld voor het opzettelijk afleggen van een valse verklaring onder ede in een geval waaraan een wettelijk voorschrift aan die verklaring rechtsgevolgen verbindt.
Het vonnis luidde: 1 jaar gevangenisstraf.
Van 15 augustus 1887 tot 15 augustus 1888 zat Jannes Krijthe in de gevangenis aan de Heereweg in Groningen. Zijn gedrag werd als voorbeeldig gekenschetst.
In augustus 1889 vertrok Jannes met zijn gezin naar Groningen, waar hij klerk werd. In 1892 volgde zijn benoeming tot onderwijzer aan de school te Sellingen. In Wildervank ging hij voorlopig in pension.
In januari 1893 vestigde het gezin zich in Sellingen. Aldaar was Jannes Krijthe in 1908 ook nog secretaris van de Coöp landbouwvereniging. In de laatste periode van hun leven woonden de echtelieden in Emmercompascuum.
Op 20 mei 1921, enkele maanden na het overlijden van dochter Jantje, stierf Jannes, 59 jaar oud, in het Academisch ziekenhuis in Groningen en werd begraven in Emmercompascuum. Op 22 augustus 1924 overleed Jannes’ vrouw Robertina Gaerthé op 69-jarige leeftijd in Coevorden en werd ter ruste gelegd bij haar man en dochter.
Het onderzoek naar de detentie van Jannes Krijthe kreeg nog een vervolg. De naam van zijn vrouw Robertina Gaerthé was dermate vreemd in onze contreien en daarom interessant om eveneens te onderzoeken. Waar dat uiteindelijk toe leidde is bekend. Het geschilderde huwelijksportret van haar grootouders Johannes Gaerthé en Robertina Cameron, kwam terug naar Roden.
Boerderij Gebr. Krijthe. Foto gemaakt vanuit een vlieger! Door Kor A Hagenouw.
Een in 1887 op deemoedige toon geschreven brief van Jannes Krijthe aan de raad van de toenmalige gemeente Roden, bij toeval gevonden door uw schrijver in haar archief, bracht het volgende interessante verhaal aan het licht:
In oktober 1880 slaagde de op 3 april 1862 in Peize geboren Jannes Krijthe voor de akte hulponderwijzer. Hij solliciteerde in Beilen, werd voorgedragen en aldaar in november van datzelfde jaar benoemd. Twee jaar later werd hij in Roden aangenomen.
Jannes ging op 1 januari 1883 aan de slag en vond onderdak in een pension. Nadien, na zijn huwelijk en de geboorte van hun dochter, in 1884, woonde het jonge gezin op de Brink, dicht bij de oude school.
Eind december 1885 huurde Jannes Krijthe van de ongehuwde broers Krijthe, verre familie van hem, de voorste kamer, de stokerskamer, in hun boerderij. Die stond aan de Brink, in de volksmond Poststraat genoemd naar het daar gelegen postkantoor van Willem Ananias. Heden ten dage wordt in de voormalige boerderij van de broers Krijthe het Ky-Hotel gerund. Voor een jaar huur diende Jannes 45 gulden te betalen.
Kort voor mei 1886 kwam Jannes terug bij de Krijthes. Hij zegde de huur van de kamer op. De broers, onaangenaam verrast, accepteerden de opzegging niet en riepen de hulp in van een advocaat, die Jannes sommeerde de kamer te stofferen en te bewonen. Jannes weigerde en werd daarop gedagvaard om tot ontbinding van de huurovereenkomst te komen en een schadevergoeding te betalen.
Tijdens de rechtszaak in Assen legde Jannes een hem opgedragen eed af. Verschillende getuigen werden gehoord, van wie sommigen een loopje namen met de waarheid. Onder andere werden gehoord de bij de broers in dienst zijnde meid Grietje Hoornstra en knecht Jan Hoornstra, Onne Winters vrouw Harmtien de Vries, de onderwijzers Clewits en Zondag, boer Holtman, veldwachter Brink en zelfs burgemeester Borgers.
Bij enkele getuigen kwamen de broers Krijthe er niet al te best vanaf. Zij zouden niet betrouwbaar, twistziek en lastig zijn. Over Jannes Krijthe trouwens niets dan goeds. Hij stond zeer goed bekend.
Uiteindelijk werd Jannes verweten een valse eed te hebben afgelegd en ondanks het feit dat zijn advocaat een fraai pleidooi hield, werd Jannes veroordeeld tot een jaar gevangenisstraf. In Leeuwarden volgde nog een hoger beroep, waarbij opnieuw een aantal getuigen opdraafde. Buiten de in Assen al gehoorden kwamen er verklaringen van onder andere Tjeerd Mulder, Grietje Tel, Wiebe Hollander, Marten de Vries, Kornelis van Bergen, Willem Winter, Hendrik Holtman en wethouder Roelof Deodatus.
In zijn slotwoord bracht Jannes Krijthe nog naar voren dat hij de indruk had dat de rechter hem niet goed had begrepen omdat die wat doof was. Het hielp allemaal niets. Jannes werd veroordeeld voor het opzettelijk afleggen van een valse verklaring onder ede in een geval waaraan een wettelijk voorschrift aan die verklaring rechtsgevolgen verbindt.
Het vonnis luidde: 1 jaar gevangenisstraf.
Van 15 augustus 1887 tot 15 augustus 1888 zat Jannes Krijthe in de gevangenis aan de Heereweg in Groningen. Zijn gedrag werd als voorbeeldig gekenschetst.
In augustus 1889 vertrok Jannes met zijn gezin naar Groningen, waar hij klerk werd. In 1892 volgde zijn benoeming tot onderwijzer aan de school te Sellingen. In Wildervank ging hij voorlopig in pension.
In januari 1893 vestigde het gezin zich in Sellingen. Aldaar was Jannes Krijthe in 1908 ook nog secretaris van de Coöp landbouwvereniging. In de laatste periode van hun leven woonden de echtelieden in Emmercompascuum.
Op 20 mei 1921, enkele maanden na het overlijden van dochter Jantje, stierf Jannes, 59 jaar oud, in het Academisch ziekenhuis in Groningen en werd begraven in Emmercompascuum. Op 22 augustus 1924 overleed Jannes’ vrouw Robertina Gaerthé op 69-jarige leeftijd in Coevorden en werd ter ruste gelegd bij haar man en dochter.
Het onderzoek naar de detentie van Jannes Krijthe kreeg nog een vervolg. De naam van zijn vrouw Robertina Gaerthé was dermate vreemd in onze contreien en daarom interessant om eveneens te onderzoeken. Waar dat uiteindelijk toe leidde is bekend. Het geschilderde huwelijksportret van haar grootouders Johannes Gaerthé en Robertina Cameron, kwam terug naar Roden.
Boerderij Gebr. Krijthe. Foto gemaakt vanuit een vlieger! Door Kor A Hagenouw.
.png)
.gif)
 Resato Hydrogen Technology.png)
