Aan:
Ministers van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit en van Natuur en Stikstof,
Tweede Kamer,
Gedeputeerde en provinciale staten van Groningen.
Westerkwartier, herfst 2022.


Geachte bestuurders en volksvertegenwoordigers,
Met een groeiend ongemak wenden wij ons nogmaals tot u. Dat groeiend ongemak betreft
de PAS-melders in onze gemeente. Dat zijn er in onze gemeente Westerkwartier zo’n 80.
In de herfst van 2020 (3 november om precies te zijn) nam onze gemeenteraad van
Westerkwartier een motie aan, waarin gepleit wordt voor het oplossen van het probleem
van de PAS-melders. Die motie werd door alle fracties gesteund. Helaas nopen recente
ontwikkelingen ons nogmaals indringend tot u te wenden over deze kwestie.
Het verhaal is genoegzaam bekend.
In de zomer van 2015 (1 juli van dat jaar) begon het Programma Aanpak Stikstof (PAS).
Doordat in onze provincie weinig natuurgebieden zijn en de meeste bedrijven niet dicht in
de buurt van een natuurgebied gevestigd zijn, kregen zij van de overheid het advies geen
Natuurbeschermings-vergunning (NB) aan te vragen en eventueel een PAS-melding te doen.
Eigenlijk was dat ook niet nodig, aldus de provincie. Met enige regelmaat werd zelfs
geweigerd een NB-aanvraag in behandeling te nemen. Het betreft veelal bedrijven waarbij er
niets is veranderd in het aantal dieren en de capaciteit van de stalruimte. De boer is op
dezelfde plek blijven doen, wat hij altijd deed. De desbetreffende bedrijfslocaties vormen
geen of een minimale belasting -namelijk onder de wettelijk gestelde norm- voor de
natuurgebieden.
Zoals in de normale bedrijfsontwikkeling te doen gebruikelijk is, heeft een aantal boeren
investeringen gedaan in renovatie en soms ook nieuwbouw. Hierbij hebben zij oog voor een
goede huisvesting en een gezond leefklimaat voor de dieren. Dit zijn over het algemeen
moderne en toekomstbestendige melkveebedrijven. Boeren hebben dit dus volledig te
goeder trouw gedaan op gezag van de overheid.

In de lente van 2019 (29 mei om precies te zijn) kwam de Raad van State met het oordeel
dat het PAS in strijd was met de Europese Habitatrichtlijn. Voor activiteiten die
stikstofneerslag veroorzaken, blijkt het verplicht te zijn om een vergunning te hebben. Waar
dus geen vergunning nodig was onder het PAS, is nu toch een vergunning verplicht.
In het voorjaar van 2022 (28 februari van dat jaar) hebben de ministers het
legalisatieprogramma vastgesteld. Er worden maatregelen genomen om stikstofruimte voor
PAS-meldingen vrij te maken. Die maatregelen moeten er voor zorgen dat uiterlijk in februari
2025 legalisatie van PAS-meldingen mogelijk is. Er is door het kabinet ook geld ter
beschikking gesteld aan de provincies (€250 miljoen) om PAS-meldingen versneld te
legaliseren.
In het door het kabinet overgenomen advies uit het meest recente rapport Remkes “Wat
wel kan: Uit de impasse en een aanzet voor perspectief” (van 5 oktober 2022) is een hoge
prioriteit gegeven aan het oplossen van de PAS-meldersproblematiek. Op korte termijn
dienen piekbelasters uitgekocht te worden en met de vrijkomende ruimte moeten bij
voorrang de PAS-melders en interimmers een vergunning krijgen. Recent heeft het kabinet
een vrijwillige opkoopregeling aangekondigd voor de uitkoop van 2.000 à 3.000
piekbelasters. De definitie hiervan en wie dat zijn, is nog niet duidelijk: weer nieuwe
onzekerheid. Er is nog steeds geen concrete oplossing voor de PAS-melders. Op 25
november jl. is er een golf van nieuwe maatregelen afgekondigd wat betreft Perspectief en
Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG). Het gaat veelal om een herhaling van eerder
aangekondigde plannen: heel veel woorden opnieuw verpakt.
Dit alles is echter geen oplossing voor hen die nù in acute nood verkeren. De wanhoop bij de
betrokken gezinnen op de agrarische bedrijven is nog verder toegenomen. Het werken aan
herstel van vertrouwen, wat de basis zou moeten zijn, heeft geen vervolg gekregen. In
tegendeel is er opnieuw een deuk gekomen in het vertrouwen van wat de Nederlander van
zijn overheid mag verwachten. Wij maken ons daarom grote zorgen over de uitzichtloosheid
van de betreffende boeren en hun gezinnen. Deze situatie kan de basis zijn voor verdere
escalatie en polarisatie.
Daar komt inmiddels nog bij dat onlangs al een provincie, namelijk Overijssel, op grond van
een rechterlijke uitspraak heeft moeten besluiten enkele PAS-melders een dwangsom op te
leggen. Boeren en hun gezinnen komen nog meer in onzekerheid. Het is ondragelijk om
hiermee om te gaan. De psychische en financiële schade is groot. Er is geen uitzicht op een
houdbare oplossing. Voor de betreffende boeren voelt alsof hun bedrijf in brand wordt
gestoken, terwijl de brandweer niet uitrukt.
In Gelderland en Utrecht zou Rijkswaterstaat stikstofruimte die vrij is gekomen door het
uitkopen van agrariërs, voor de aanleg van wegen gebruiken. Dit wekte verbazing bij het
ministerie van Landbouw, Natuur en Visserij (LNV). Rijk en Provincie bewandelen hun eigen
spoor, waarbij gedane beloften blijkbaar ondergeschikt zijn aan deelbelangen.

Voor PAS-melders zijn deze recente ontwikkelingen bij voortdurende onzekerheid extra
verontrustend. In weerwil van alle beloften worden zij uiteindelijk de dupe van het
onvermogen van de overheid om de stikstofuitstoot terug te brengen tot het noodzakelijke
niveau. Het voortbestaan van boerenbedrijven komt intussen op het spel te staan. Maar er
staat veel meer op het spel: de geloofwaardigheid van politieke beloften en de
betrouwbaarheid van bestuurders. De gang van zaken wringt pijnlijk met ons gevoel voor
rechtvaardigheid.
Daarom doen wij met klem een dringend beroep op u om vrijkomende stikstofruimte -
overeenkomstig de nodige toezeggingen- echt ook met voorrang aan PAS-melders toe te
kennen, zodat zij op korte termijn een juridisch houdbare vergunning krijgen. En opdat zo
het vertrouwen in de overheid niet nog verder afneemt.

 

Met vriendelijke groet,
Namens de fracties in de gemeenteraad van Westerkwartier:
Ytsen van der Velde (VZ Westerkwartier), Koos Siegers (ChristenUnie), Annemiek KleinJan-
Uneken (GroenLinks), Reinette Gjaltema (CDA), Sandra de Wit (PvdA), Arnold Bloem (Sterk
Westerkwartier), Jan van der Laan (VVD), Rogier van ’t Land (D66).