Jacob Luitjens gestorven.
19.Dec.2022
Jacob Luitjens gestorven.

 

Door: Tjerk Karsijns.

 

Het verhaal over de “schrik” van Roden, Jacob Luitjens zou eigenlijk moeten worden afgesloten. De man leeft niet meer. Maar, het zal ijdele hoop zijn. De opgeklopte verhalen over hem, met graagte aangedikt op diverse sites, beheerd door figuren die sensatie laten prevaleren boven feitelijkheden en zelf van niets weten, zullen blijven bestaan. En zo wordt, zoals zo vaak, de geschiedenis geweld aangedaan.

 

Jacob, die zijn “gezag” ontleende aan zijn verderfelijke oude heer, miste trouwens autoriteit. Geen wonder voor een jongeling die net 21 was toen de oorlog uitbrak. Hij was een meeloper, mede beïnvloed door foute lieden die ons dorp zo teisterden. Natuurlijk deed onze meeloper van zich spreken. Hij werd op het schild gehesen.

 

Jacob was dus verre van oké. Hij had beter moeten weten. Hij was slim genoeg, maar was echter door zijn leeftijd en vooral zijn problematische jeugd gemakkelijk te manipuleren. Zijn jongere broer ging ook de fout in.

 

Gesteund door zijn heel wat boosaardiger kompanen deed de naam Luitjens wonderen. Pa, dat was de man, die trouwens wel zo slim was zelf geen lid van de NSB te zijn. En natuurlijk was de oude heer zijn mede-Rodenaren doorgaans intellectueel ver de baas. Luitjens senior was een harde man, die geen boodschap had aan het gebrek van zijn jongste.

 

Vader Steven Luitjens was een vermogend man. Diverse akten rond erfenissen (in mijn archief) laten zien dat hij veel geld erfde uit zijn welgestelde familie. Armoe kon dus geen reden zijn voor zijn kwaadaardige ideeën.

 

Jacob zou tijdens de oorlog een Duitse deserteur hebben neergeschoten in Roden. Alweer een kletsverhaal. Hij had een dermate gebrek aan arm en hand dat hij geen geweer kon hanteren. Nieuwsgierig naar al die onzinverhalen in Roden? Ik hoef slechts de bandopnamen te beluisteren van al die mensen die ik rond de jaren tachtig van de vorige eeuw heb geïnterviewd om het juiste verhaal te achterhalen. En dan niet een eenzijdig verhaal, maar uitgebreid onderzocht op waarheid.

 

De sensatieverhalen kwamen van de “kijk-mij-eens” lieden, die fantastische verslagen gaven van nimmer gebeurde zaken. Ze zijn van alle tijden. In later jaren kwamen overeenkomstige kulverhalen over het bombardement op Roden, in 1941. Het probleem is dat veel mensen alles geloven. Zij lezen waarschijnlijk ook de roddelbladen. Het woord verifiëren is hen  vreemd.

 

Jacob was dus een meeloper. Door hem zijn mensen gemarteld. Klopt als een bus. Zijn kompanen deden hetzelfde en meer. De werkelijke “schrikken” hebben nooit die dubieuze “titel” gekregen. Wat te denken van een landwacht, die in het gemeentehuis persoonlijk over leven en dood besliste omtrent gevangenen die in de cel zaten. En niet één keer. Die besliste wie de gang naar de Bloedploeg in Norg moest maken. Het staat allemaal uitgebreid op band.

 

Wanneer Jacob niet zo dom was geweest te vluchten had hij, na zijn detentie, die absoluut niet lang had geduurd, gewoon weer kunnen meedraaien in de dorpsgemeenschap. Zoals ook zijn medestrijders weer deel uitmaakten van de samenleving. Een ieder in Roden ging over tot de orde van de dag. De winkels van de “fouten” bedienden gewoon weer hun klanten.

 

Een enkele foute verdween uit het dorp, maar ook zogenaamde verzetsstrijders. Zij hadden zich zodanig misdragen na de bevrijding dat ze verdwenen. Ook die verhalen staan keurig op band.

 

Trouwens, alvorens Jacob Roden ontvluchtte, klopte hij in paniek aan bij een gezin in Roden, waar hij altijd kind aan huis was geweest. De zoon des huizes was zijn vriend. Zijn moeder was een vriendin van zijn moeder. Het gezin gaf aan hem niet te kunnen helpen. Hij moest zich maar aangeven. Verantwoording afleggen voor zijn daden. Dat Jacob zich bij het gezin meldde was niet vreemd. Wanneer hij als kind verdrietig vertelde over de pesterijen op school aangaande zijn gebrekkige arm en hand, kreeg hij van de moeder in het gezin een luisterend oor. Een glas warme melk met honing en een snuifje kaneel, Jacobs lievelingsdrankje, deed ook wonderen. Thuis was die aandacht niet aan de orde. De invloed van Pa. Jacob had een minderwaardigheidscomplex en was wrokkig jegens de maatschappij. Een dodelijke combinatie voor zijn latere handelen.

 

Jacobs brieven: Na de oorlog ontving het genoemde gezin brieven van Jacob (in mijn bezit), waarin hij bijvoorbeeld zijn deelneming uitsprak omtrent een sterfgeval. Er kwamen in die schrijfsels enkele interessante zaken tevoorschijn. Nimmer schreef Jacob echter vanuit welke plaats of land hij schreef. De brieven kwamen via via per post op het bezorgadres. Waarschijnlijk via zijn ouders. Hij wilde dus nooit prijsgeven waar hij verbleef.

 

Jacob is uit de tijd gekomen, zoals de Drenten zeggen. Hij is definitief geschiedenis. De maker van de podcast over hem, de jonge journalist Van Gestel, een prima jongeman trouwens, die Jacob maar weer eens van stal haalde, in Roden wel zeer eenzijdig en gebrekkig werd voorgelicht en uiteindelijk niets nieuws toevoegde aan de feiten omtrent Jacob, heb ik via dagblad Trouw en het Dagblad van het Noorden benaderd om hem te wijzen op het feit dat de oorlogsgeschiedenis van Jacob Luitjens uitgebreid op band staat. Bovendien geverifieerd, dus zonder al die onzinverhalen. De journalist heeft ogenblikkelijk gereageerd en zijn spijt betuigd dat we elkaar niet hadden gesproken. Vervolgens heeft hij gevraagd bij mij thuis de banden te mogen beluisteren.