Uit de Geschiedenis van Roden: De zaak Luitjens in Perspectief.

 

Door: Tjerk Karsijns. Citaten uit het verslag van onderstaand advocatenkantoor. Met dank aan de heer en mevrouw die, gezien hun professie, bij het proces in Canada  waren betrokken en van wie ik het lijvige dossier Luitjens mocht ontvangen en beheren.

 

   WLADIMIROFF & SPONG ADVOCATENKANTOOR

 

 

Enkele feiten in de zaak Luitjens:

Dorpsroddels zijn geen feiten en in een aantoonbaar groot aantal gevallen onwaar!

Onjuist is dat hij bekend stond als de Schrik van Roden.

Onjuist is dat aan Luitjens de doodstraf is opgelegd die later is omgezet in levenslang.

 

Onjuist is dat Luitjens een oorlogsmisdadiger is. Hij heeft geen oorlogsmisdrijven gepleegd, of misdrijven tegen de menselijkheid. Dat blijkt niet alleen uit de sententie uit 1948, maar is ook bij herhaling benadrukt door bijvoorbeeld medewerkers van het RIOD. Hij behoort dan ook in een volledig andere categorie te worden ingedeeld dan de bekende gevallen die in de laatste jaren de pers hebben gehaald. Wel is Luitjens de vijand behulpzaam geweest en heeft hij als hulplandwachter dienst gedaan gedurende ongeveer het laatste halfjaar van de oorlog, nadat hij in het najaar van 1941 lid van de NSB was geworden en deel was gaan uitmaken van de WA, in welke organisatie hij enige tijd een administratieve en een opleidingsfunctie in Roden had vervuld.

 

Onjuist is dat Luitjens twee mensen heeft gedood. Wel is juist dat hij in oktober 1944 betrokken was bij de overbrenging van o.m. Hennie Jansen, die deel uitmaakte van een groep gearresteerde onderduikers. Deze Hennie Jansen vluchtte in de stad Groningen. Luitjens heeft hem op de fiets achtervolgd zonder gebruik te maken van zijn wapen. Hennie Jansen is tijdens die achtervolging doodgeschoten door een Duitse soldaat, die geen enkele bemoeienis had met het transport en de achtervolging.

 

Ook is juist dat Luitjens in februari 1945 een Duitse deserteur heeft achtervolgd, nadat een verzoek om assistentie was ontvangen van een road-block. Deze man, Körber genaamd, is tijdens de achtervolging om het leven gekomen. Achteraf is bij een exhumatie (Tj.K.: lijkopgraving) in de 80-er jaren vastgesteld dat Körber zich naar alle waarschijnlijkheid zelf door een hoofdschot het leven benomen heeft.

 

Onjuist is dat Luitjens disproportioneel geweld toepaste of bij ondervragingen, gepaard gaande met geweldpleging, was betrokken. Wel is juist dat een arrestatie in 1944-45 inhield dat betrokkene geconfronteerd werd met de bewapening van de Landwachters, die zodanig intimideerde dat het zich onttrekken aan de arrestaties een ernstig risico zou hebben betekend.

 

Alhoewel onduidelijkheid is blijven bestaan omtrent een aantal acties, met name of Luitjens daaraan wel of niet heeft deelgenomen, zijn in het dossier aanwijzingen te vinden dat in enkele gevallen (A. J. Van der Leeuw noemt er twee) de (mede) door Luitjens gearresteerden in een Duits kamp zijn omgekomen.

 

Een belangrijke impuls voor Luitjens om zich bij de Landwacht aan te sluiten vormde het feit dat hij kennis droeg van het feit dat zijn vader bovenaan een lijst van door de ondergrondse te executeren personen stond. Luitjens maakte deel uit van de afdeling Roden van de Landwacht, welke was onderverdeeld in de groepen Roden, Peize en Norg. Van de groep Roden is geen excessief optreden bekend geworden. Van de groep Norg werd daarentegen bekend dat deze wreed en met excessief geweld optrad.

 

Luitjens bekleedde geen hiërarchische positie binnen de groep Roden. H. L. (postcommandant van Roden) noemt hem niet als een van de vijf pelotonscommandanten. Hij was als hulplandwachter een van de vele (krap 10.000), die zich niet wezenlijk onderscheidde van anderen. Luitjens is, nadat hij zich na de bevrijding vrijwillig had gemeld, ernstig mishandeld. Later heeft hij mishandelingen in kamp Westerbork moeten ondergaan en vreesde hij in dit kamp te zullen omkomen.

 

Tjerk K.: Er volgen nog vele pagina’s in het verslag ( 25 pag.) van de advocaten.

 

Enkele passages uit de slotbeschouwing;

Is Luitjens een collaborateur geweest die in de eind 40-er jaren bij een berechting op tegenspraak mocht rekenen op een vrijheidsstraf van enige duur: Ja.

 

Is Luitjens het beest, de veroorzaker van terreur, het onmens geweest zoals zonder enige nuance dikwijls is beschreven: Nee.

 

Als Luitjens in een realistisch perspectief wordt geplaatst dan zweeft hij waarschijnlijk ergens tussen zijn broer en zijn mede (hulp) landwachters die tot vrijheidsstraffen werden veroordeeld, juist iets onder het niveau van reguliere patrouilleleiders, maar ruim beneden de straffen van de postcommandant Roden (12 jaar) of de leider van de afdeling Roden (15 jaar). Met alle onzekerheden van de mogelijke strafvermindering in cassatie, is een schatting van tussen de 6 jaar (wellicht iets minder) niet onwerkelijk te noemen. Dat zou toen!- geresulteerd hebben in een effectieve straftijd van 3 a 4 jaar.

 

Bij een beschouwing achteraf verdient vermelding dat destijds ongetwijfeld is aangenomen (op grond van één getuigenverklaring) dat Luitjens Körber heeft gedood. Nu het sectierapport na 40 jaar heeft uitgewezen dat de (destijds door niemand geloofde) versie van Luitjens vrijwel zeker de juiste is geweest, moeten de ideeën omtrent de strafmaat daaraan aangepast worden.

 

Tot slot: Niemand is er mee gebaat dat de karikatuur van Luitjens, zoals die her en der is geschetst voortbestaat. Zowel zij die met verdriet of gevoelens van haat aan de oorlog terugdenken, maar ook Luitjens, verdienen het dat de meningsvorm in een juist perspectief wordt gezet.

 

Opmerking van Tjerk K.: De uitspraken ten aanzien van Luitjens door een gearresteerde en in Norg ernstig mishandelde bekende Rodenaar, (zijn hele levensverhaal is door Tj. K. op band opgenomen) zijn volledig in lijn  met bovenvermeld verslag.